“Wij hebben bloedband met Nederland”

ORAL HISTORY (10 april 2020) – Tegenover Federatie Indische Nederlanders (FIN) legt de 82-jarige Edith Vermeer het nog een keer uit. “Indische Nederlanders zijn nazaten van Hollanders. Wij hebben een bloedband met Nederland”. Het zijn geschiedkundige feiten die anno 2020 steeds meer onder druk staan.

Bijna 75 jaar na het begin van de Indische exodus uit voormalig Nederlands-Indië is de kennis over Indische Nederlanders op een dieptepunt beland. Illustratief zijn de inmiddels beruchte uitspraken van Alexander Pechtold, historicus en toenmalig fractievoorzitter van D66 in de Tweede Kamer. Tijdens een live-uitzending van Pauw & Jinek, die geheel in het teken stond van de verkiezingen, zette Pechtold Indische Nederlanders weg als Indonesiërs en (niet-Westerse) migranten. De blunder van de voorman van de partij ‘voor beter onderwijs’ leidde binnen Indisch Nederland direct tot grote verontwaardiging. Via social media moest Pechtold later toegeven dat zijn formulering “onzorgvuldig” was.

Wie het maatschappelijk debat volgt moet helaas constateren dat het niet alleen Pechtold is die geschiedkundig de plank misslaat. Zo duiden ‘kwaliteitskranten’ de Indische gemeenschap in Nederland regelmatig in één artikel als “Indischen, Indonesiërs en Indiërs”. Ook op de nationale televisie snappen ze geen biet van Indische Nederlanders. Tenenkrommend was bijvoorbeeld het NOS-verslag over de “collectieve erkenning van Indisch Nederland”, waarin Indische Nederlanders gemakshalve werden omschreven als “de Indonesische gemeenschap”. De door Indonesiërs vermoorde Indische Nederlanders blijken bij de omroep zelfs kunstmatig buiten de berichtgeving te worden gehouden. Als het echt niet anders kan wordt hun geboorteland gewoon aangepast.

Alhoewel de gebrekkige kennis weinigen echt verbaast baart het menigeen binnen de Indische gemeenschap wel zorgen. De onwetendheid baant de weg vrij naar vergetelheid vrezen vooral de eerste en tweede generatie. Hoe het zover heeft kunnen komen is niet eenduidig te verklaren, maar critici zijn het er over eens dat de Indische gemeenschap ook de hand in eigen boezem moet steken. Te lang is de Indische identiteit te weinig of verkeerd voor het voetlicht gebracht is een steeds meer gehoorde kritiek. Niet zelden zijn het ‘Indische’-organisaties en individuen die, al dan niet onder het mom van “veelstemmigheid”, onduidelijkheid creëren en de geschiedenis van Indische Nederlanders naar de achtergrond verdringen.

Voorbeeld van deze tendens is de omstreden expositie ‘Vechten voor Vrijheid’ waarin het Indisch Herinneringscentrum (IHC) het geweld van Indonesiërs gedurende de Bersiap als ‘verzet’ presenteerde. Dat dit geen vergissing was bleek wel toen het centrum voor het dagprogramma ‘Het onbekende verhaal van de ‘Hellships’ bezoekers verzocht om in Indonesische kledij te verschijnen. Ook de recente lofrede van de voorzitster van het IHC op de excuses van de koning aan Indonesië liet niets aan de verbeelding over. Het getuigt allemaal van weinig historisch besef over wie en wat Indische Nederlanders zijn; een groep die vaak “hun leven voor Nederland heeft gegeven” memoreert Vermeer.

Dit verhaal is mede mogelijk gemaakt door het Ministerie van VWS vanuit de subsidieregeling ‘Collectieve erkenning van Indisch en Moluks Nederland’ en onderdeel van het oral history-project van FIN, met als titel ‘Nederland in de Indische archipel. Getuigen aan het woord’. Lopende het project zal een selectie van het opgenomen beeldmateriaal online beschikbaar worden gesteld. Alle individuele verhalen zullen uiteindelijk worden samengebundeld tot een documentaire. Indien u ook aan dit project wilt deelnemen kunt u zich hier aanmelden.

Tags: Tweede Wereldoorlog, Bersiap, Edith Vermeer.