“Indië-docu zet veteranen weg als oorlogsmisdadigers”

ORAL HISTORY (11 mei 2020) – De BNNVARA-docu ‘Onze Jongens op Java’ zet Indië-veteranen onterecht weg als oorlogsmisdadigers. Dat zegt emeritus-hoogleraar Robert Mokken van de Universiteit van Amsterdam (UvA). “Ik heb daar geen woorden voor” laat Mokken door Federatie Indische Nederlanders (FIN) optekenen.

“Wat mij ergert, is dat die jongens worden afgespiegeld als een stel oorlogsmisdadigers. Zij hebben een eind gemaakt aan de Bersiap, waarin 30.000 doden door de Indonesiërs zijn gemaakt. Terwijl zij daar aan het vechten waren werden zij ook van alle kanten bestookt en moesten zich ook op die manier verdedigen. Zij hebben daar toen vaak, inderdaad met oorlogsgeweld, in kampongs behoorlijk wat slachtoffers moeten kunnen maken. Ik vind het moeilijke natuurlijk, dat jonge mensen die je de oorlog instuurt, in zo’n gevaarlijke omgeving, dat je die oorlogsmisdadigers noemt” aldus Mokken, die zelf in voormalig Nederlands-Indië is geboren.

Het commentaar van Mokken komt niet uit de lucht vallen. Al langer is er kritiek, onder andere omdat BNNVARA onvolledige dodencijfers blijkt te hanteren. De cijfers zorgden voor de nodige onrust onder met name Indische Nederlanders, omdat hun doden slechts terloops zijn genoemd, terwijl zij zwaar hebben geleden onder Indonesische terreur. In de tweede aflevering stelt de omroep zelfs dat Indische Nederlanders zijn afgeslacht omdat zij “met de Hollanders samenwerken”. De eigenlijke reden dat zij werden afgemaakt – hun Nederlandse afkomst – werd niet genoemd. Toch oordeelde de Raad voor de Journalistiek (RvdJ) vorige week dat de documentaire “journalistiek zorvuldig” tot stand is gekomen.

Bersiap, Maleis voor “Wees paraat” of “Geef acht!”, slaat op de uiterst gewelddadige periode, die volgde op de capitulatie van Japan. Gedurende de Bersiap zijn tienduizenden (Indische) Nederlanders op gruwelijke wijze gemarteld, verkracht en vermoord door Indonesiërs, vanwege hun Nederlandse c.q. Europese etniciteit. Het exacte aantal Nederlandse slachtoffers dat tijdens de Bersiap is gevallen is tot op de dag van vandaag onduidelijk. De schattingen variëren tussen de 5.000 en 30.000 doden en 15.000 vermisten. Ook Chinezen, Molukkers en andere etnische minderheden waren de klos, al is het onduidelijk hoeveel slachtoffers onder hen vielen.

Dit verhaal is mede mogelijk gemaakt door het Ministerie van VWS vanuit de subsidieregeling ‘Collectieve erkenning van Indisch en Moluks Nederland’ en onderdeel van het oral history-project van FIN, met als titel ‘Nederland in de Indische archipel. Getuigen aan het woord’. Lopende het project zal een selectie van het opgenomen beeldmateriaal online beschikbaar worden gesteld. Alle individuele verhalen zullen uiteindelijk worden samengebundeld tot een documentaire. Indien u ook aan dit project wilt deelnemen kunt u zich hier aanmelden.

Tags: Tweede Wereldoorlog, Bersiap, Robert Mokken.