DEN HAAG (15 februari 2022) – Indisch Platform 2.0 (IP 2.0) eist een voorlopig publicatieverbod van de resultaten van het grote Indië-onderzoek, waarvan de conclusies aanstaande donderdag zouden moeten worden gepubliceerd. De actiegroep is het daar niet mee eens en heeft daarom een kort geding aangespannen tegen het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies.
Volgens het platform heeft zij “een gerechtvaardigd belang bij het vooraf kennis nemen van deze publicaties” zodat “aanvang kan worden genomen met het opzetten van specialistische ondersteuning”. IP 2.0 maakt zich zorgen omdat “niet uitgesloten kan worden dat diverse partijen welke het Indisch Platform mede vertegenwoordigd als mogelijke oorlogsmisdadigers worden neergezet”. Bovendien zou “daarbij met naam en toenaam personen worden verbonden aan onderzoeksresultaten welke niet zijn getoetst, of voorgelegd aan die genoemde partijen”. Ook zou er “onvoldoende waarborging plaats hebben gevonden van het algemeen en publiekelijk belang, waarbij met name mogelijke lichamelijke of psychische gevolgen van de niet vooraf geïnformeerde partijen, in het geding komen” zo valt in de dagvaarding te lezen. Met een voorlopig publicatieverbod denkt de groep zich voldoende te kunnen voorbereiden op de ondersteuning van de betrokkenen.
Aan het onderzoek, dat voluit ‘Onafhankelijkheid, dekolonisatie, geweld en oorlog in Indonesië, 1945-1950’ heet, is meer dan vijf jaar gewerkt door het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde (KITLV), het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH) en het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies (NIOD). Het onderzoek moet onder andere antwoord geven op vragen naar de aard van het door Nederland gebruikte geweld in het naoorlogse Nederlands-Indië alsmede de oorzaken én de gevolgen daarvan. Aanstaande donderdag 17 februari worden via een livestream vanuit de Koninklijke Akademie van Wetenschappen (KNAW) in Amsterdam de hoofdconclusies gepresenteerd en in de loop van de komende vier maanden zullen er twaalf verdiepende boeken worden gepubliceerd.
Onder Indië-veteranen, Indische Nederlanders en andere betrokkenen bestaan al langer zorgen over het Indië-onderzoek, omdat de onderzoekers alleen oog zouden hebben voor geweld gepleegd door Nederlandse militairen, terwijl het Indonesische geweld zou worden gebagatelliseerd. Nu de publicatie van de conclusies nadert neemt ook de onrust toe. Critici maken zich onder andere druk om de bevooroordeelde houding ten opzichte van de Bersiap en – in het verlengde daarvan – het betrekken van Bersiap-ontkenners bij het onderzoek. Ook het relatief geringe aantal onderzoekers dat op deze episode is gezet wekt argwaan. De ongerustheid nam toe toen de onderzoekers in een verklaring aankondigden dat men de Bersiap zou gaan “herconceptualiseren”. Volgens de onderzoekers had die herconceptualisering echter “niet tot doel ‘het Nederlandse leed te bagatelliseren’, zoals sommigen vrezen”. Die stelling is ongeloofwaardig, want van meet af aan is de Bersiap op de website van het onderzoek weggezet als een periode waarover “veel onduidelijkheden en mythes” bestaan.
Het Indië-onderzoek kampt mede daardoor van meet af aan met het verwijt dat het onderzoek eenzijdig en partijdig is opgezet. De scepsis is verder aangewakkerd doordat ook individuele onderzoekers met regelmaat de controverse zoeken. Zo pleitte Anne-Lot Hoek voor het vernoemen van straten en pleinen naar Soekarno, terwijl de uitgesproken pro-Indonesische Remco Raben juist opriep om Nederlandse standbeelden te verwijderen. Ook de bizarre bewering van Rémy Limpach, dat “racisme in het DNA van KNIL-officieren” zou zitten, sorteerde woedende reacties. De kritiek zwol verder aan toen bleek dat Fridus Steijlen auctor intellectualis was van het eenzijdige frame van de “anti-Nederlandse propagandafilm” De Oost. Het vertrouwen belandde recent op een dieptepunt toen Raben het bizarre pleidooi van de Indonesische Bersiap-ontkenner Bonnie Triyana publiekelijk omarmde, om de historische term Bersiap te schrappen.
Update 16 februari 2021 12:00u:
De Rechtbank Amsterdam heeft de vordering van het IP 2.0 afgewezen.
Tags: Indië-onderzoek.
