In dit liveblog een overzicht van de laatste ontwikkelingen met betrekking tot de presentatie van de resultaten van het grote Indië-onderzoek. Volgens de onderzoekers zou Nederland structureel extreem geweld hebben gebruikt in Indonesië, terwijl Den Haag wegkeek. Hans Moll, voorzitter van Federatie Indische Nederlanders (FIN), is zeer kritisch. De resultaten bevestigen volgens Moll de eenzijdigheid van het onderzoek. Premier Mark Rutte heeft naar aanleiding van het onderzoek desalniettemin (opnieuw) excuses aangeboden aan Indonesië.
Dit liveblog is gesloten.
Update dinsdag 22 februari 2022 16:00u:
Er komt een Kamerdebat over de resultaten van het Indië-onderzoek. Corinne Ellemeet (GroenLinks) had daartoe vandaag tijdens de regeling van werkzaamheden in de Tweede Kamer om gevraagd. Ellemeet kreeg voldoende steun van de rest van de Kamer. Ook Wybren van Haga (BVNL) steunt een debat, maar liet daarbij gelijk weten dat “de negatieve stigmatisering van Nederlandse militairen moet stoppen” Wanneer het debat zal plaatsvinden is nog onduidelijk.
Update dinsdag 22 februari 2022 14:04:
Docenten en uitgevers zeggen hun lesmateriaal aan te passen op basis van het eenzijdige Indië-onderzoek Over twee jaar moeten scholieren bovendien als verplichte examenstof weten dat Nederland structureel extreem geweld heeft gebruikt in voormalig Nederlands-Indië. Dat meldt NU.nl. De aandacht voor het Nederlandse geweld staat in schril contrast met het geweld van Indonesische zijde tijdens de gruwelijke Bersiap. Indische Nederlanders reageren woedend.
Update zondag 20 februari 2022 11:30:
Volgens Frank van Vree, programmadirecteur van het Indië-onderzoek, had het rapport bij nader inzien moeten reppen over “oorlogsmisdaden” in plaats van “extreem geweld”. “We hadden denk ik moeten zeggen: extreem geweld inclusief oorlogsmisdaden”, zei onderzoeksleider Van Vree op NPO Radio 1. Het uitblijven van die term in het rapport leidde deze week tot kritiek. De bewering dat de kwalificatie om politieke redenen niet werd gebruikt, doet Van Vree af als onzin. “Maar we hebben achteraf gezien misschien wel onderschat dat dit zo zou worden uitgelicht”, zei de NIOD-onderzoeker.
Update zondag 20 februari 2022 10:50:
Op NPO Radio 1 zegt Sjoerd Sjoerdsma (D66) dat het onderzoeksrapport en de excuses van minister-president Mark Rutte nopen tot het herzien van het officiële regeringsstandpunt van Nederland met betrekking tot de onafhankelijkheidsdatum van Indonesië. Het regeringsstandpunt is nu dat Indonesië bij de soevereiniteitsoverdracht van 27 december 1949 onafhankelijk werd en niet bij de proclamatie van 17 augustus 1945. Ook wil Sjoerdsma dat er een compensatieregeling komt voor dienstweigeraars.
Update vrijdag 18 februari 2022 10:15:
Volgens de onderzoekers zou tegenover elke Nederlandse doden 40 doden Indonesiërs zouden staan. Dat zou bij 6.300 gesneuvelde Nederlandse militairen tijdens de dekolonisatie van Indonesië en 6.000 Nederlandse Bersiap-slachtoffers (een totaal van 12.300 Nederlandse doden) neerkomen op 492.000 Indonesische doden. Dit aandikken van Indonesische slachtoffers, terwijl de onderzoekers de Nederlandse burgerslachtoffers tegelijkertijd significant lager schatten dan waarop eerdere onderzoeken komen riekt opnieuw naar partijdigheid
Update donderdag 17 februari 2022 23:30:
Jasper van Dijk (SP) noemt de excuses van Rutte “terecht”, maar “roepen ook de vraag op wat dit concreet betekent voor nabestaanden”.
Update donderdag 17 februari 2022: 22:35:
Minister van Buitenlandse Zaken, Wopke Hoekstra (CDA), noemt de resultaten bij OP1 “zeer ernstig”.
Update donderdag 17 februari 2022 21:45:
Thierry Baudet (FvD) ergert zich aan de nieuwskoppen rondom de excuses van Rutte aan Indonesië. “Hoe langer ik erover nadenk, hoe debieler deze nieuwskop is. “Indonesië” bestónd nog niet eens. Het was Indië, het was van ons, een onlosmakelijk deel van onze cultuur en identiteit, we zorgden goed voor die mensen en daarna is het bergafwaarts met ze gegaan. Met je “excuses” aldus Baudet.
Update donderdag 17 februari 2022 19:22:
Forum voor Democratie (FVD) laat via Twitter weten trots maar verdrietig te zijn over de geschiedenis van Indië:
“FVD staat vol trots achter ons koloniale verleden. We koesteren onze daden en dromen, onze veteranen. Bepaalde elementen van de politionele acties waren wellicht wreed, maar het regime dat na ons – door de VS – afgedwongen vertrek, de macht overnam was oneindig veel wreder. Het is diep verdrietig dat we deze prachtige volkeren die aan ons waren toevertrouwd in de steek hebben moeten laten. Nog altijd bloedt ons hart. Onze herinnering is aan Indië – aan onze Archipel. Met liefde, en gepaste eer” aldus FVD.
Update donderdag 17 februari 2022 19:02:
Reuters gaat in zijn berichtgeving nader in op het aantal (Nederlandse) slachtoffers uit de Bersiap:
“Though the study focused on Dutch actions, it noted that Indonesian forces also used “intense” violence, and killed around 6,000 people in the opening phase of the conflict, targeting Eurasians, Moluccans, and other minority groups.”
Update donderdag 17 februari 2022 17:46:
Ook in Indonesië is het nieuws inmiddels aangekomen. Jakarta Post schrijft niet verrast te zijn door de uitkomst van het onderzoek.
BBC Indonesië besteed vooral aandacht aan de bewering van de onderzoekers dat de Bersiap niet de echte reden was van Nederland om het leger grootschalig in Indonesië in te zetten. Wel erkent het medium dat het Indonesische geweld gericht was op mensen van Nederlandse afkomst en dat de Bersiap verweven was met de dynamiek van geweld.
Hilmar Farid, directeur-generaal van Cultuur van het ministerie van Onderwijs en Cultuur en alumnus van de Universiteit van Leiden zegt in een reactie dat de conclusies van deze studie “een stap voorwaarts” zijn. “Dit is de basis voor een op informatie gebaseerde discussie, niet emotioneel, zoals het weigeren van bepaalde beweringen. Het is onze basis voor het maken van academische of politieke morele oordelen. Dit is belangrijk voor ons om vooruit te komen [in de betrekkingen tussen Indonesië en Nederland]”, voegt hij eraan toe.
Update donderdag 17 februari 2022 17:16:
Het AD besteed uitvoerig aandacht aan de teleurstelling en woede die het rapport oproept onder veteranen en Indische Nederlanders. De krant meldt onder andere:
“Van Griensven (Inspecteur der Krijgsmacht (IGK), FIN) had een goed gevoel toen de opzet van het onderzoek bekend werd, maar is zeer teleurgesteld over wat er nu is gepresenteerd. ,,Het idee was dat we breed gaan kijken wat er in die vier jaar is gebeurd. Maar als je dan in twaalf boeken vooral focust op het excessief geweldsgebruik van Nederlandse militairen is dat zeer eenzijdig.” Talloze voorbeelden waarin militairen invulling gaven aan wederopbouw van de Indische archipel worden volgens Van Griensven niet genoemd, zoals het geven van medische hulp, verbetering van de infrastructuur en het uitdelen van voedsel.”
Ondertussen neemt de regering afstand van de stelling dat het bij Nederlands geweld slechts om excessen gaat en het leger in principe correct te werk is gegaan, zoals onder andere gesteld in de Excessennota in 1969. Tegelijkertijd biedt premier Mark Rutte excuses aan aan de betrokken veteranen.
Update donderdag 17 februari 2022 17:06:
Vanavond praat Winfried Baijens in het programma De strijd om Indonesië op NPO 2 (22.20 – 22.50 uur) met onderzoekers over de uitkomsten van het grote Indië-onderzoek.
Update donderdag 17 februari 2022 16:15:
Ruben Brekelmans (VVD) vindt dat de resultaten een “grondige en aandachtige bestudering”. Brekelmans noemt het “goed en gepast dat het Nederlandse kabinet diepe excuses heeft gemaakt aan de bevolking van Indonesië, en excuses aan iedereen die met de gevolgen van de koloniale oorlog in Indonesië”. Ook zijn collega Sjoerdsma (D66) noemt de excuses van Rutte “terecht”.
Update donderdag 17 februari 2022 16:00:
Jesse Klaver en Corinne Ellemeent (GroenLinks) noemen de excuses van Rutte “terecht”.
Update donderdag 17 februari 2022 15:01:
Geert Wilders (PVV) noemt de excuses van Rutte “ongepast”. “Waar zijn de excuses van Indonesische zijde voor hun geweld tegen Nederlanders en de Bersiap?” aldus Wilders. Hij noemt het “veroordelen van Nederlandse militairen “geschiedvervalsing”. “We moeten achter onze veteranen staan” schrijft Wilders.
Update donderdag 17 februari 2022 14:58:
Premier Mark Rutte biedt excuses aan aan Indonesië voor extreem en stelselmatig Nederlands geweld:
“In de eerste kabinetsreactie die vandaag naar de kamer gaat neemt het kabinet de volle verantwoordelijkheid voor hun collectieve falen dat ten grondslag lag aan het extreme geweld in de beschreven periode. In 2020 maakte Nederland bij monde van de koning excuses aan Indonesië voor geweldsontsporingen van Nederlandse kant in de jaren 1945-1949. Dit onderzoek is aanleiding om die excuses hier en nu weer onder woorden te brengen voor het stelselmatige en wijdverbreide extreme geweld van Nederlandse zijde in die jaren en het consequent wegkijken door vorige kabinetten maak ik vandaag namens de Nederlandse regering diepe excuses aan de bevolking van Indonesië.
Vandaag moeten we bovendien constateren dat excuses van het kabinet op hun plaats zijn aan iedereen in ons land die met de gevolgen van de koloniale oorlog in Indonesië heeft moeten leven, vaak tot de dag van vandaag, en dat omvat alle groepen inclusief de veteranen die zich des tijds als goed militair hebben gedragen.”
Update donderdag 17 februari 2022 13:03:
Kati Piri (PvdA) noemt de conclusies “helder, pijnlijk en hard” en de Nederlandse militairen inzet onderdeel van “een niet te rechtvaardigen koloniale oorlog”. Piri hoopt “dat het gesprek met (de Indische en de Molukse gemeenschap) kan bijdragen aan rechtvaardigheid en verzoening”. De politica roept de Nederlandse regering op tot “formele excuses aan het Indonesische volk en de nabestaanden van alle slachtoffers aan te bieden”.
Update donderdag 17 februari 2022 13:00:
Veteranenorganisaties reageren onthutst op de resultaten van het “onevenwichtige” Indië-onderzoek, die zojuist zijn gepresenteerd. Het Veteranen Platform (VP) verwijt de onderzoekers een “eenzijdige focus op het Nederlandse geweld en veel sympathie voor het Indonesische perspectief”. Ook het Nederlandse Veteranen Instituut (NLVi) zegt geschrokken te zijn over de “weinig genuanceerde conclusies”, waardoor veteranen “collectief in het verdachtenbankje worden geplaatst”.
Update donderdag 17 februari 2022 12:58:
De livestream is nu ten einde. Het live verslag gaat door.
Update donderdag 17 februari 2022 12:15:
Frank van Vree geeft toe dat er mensen zullen zijn die zich niet herkennen in de resultaten van het onderzoek en daarmee een ontkenning van hun lot en lijden zien. “Maar dat is onvermijdelijk aan oorlog.” zo weerlegt Van Vree. Hij bevestigt het hoofddoel van dit eenzijdige onderzoek: “Ten slotte en dat is het belangrijkste, wilden wij op basis van oud en nieuw onderzoek tot nieuwe inzichten en een samenhangend beeld van deze geschiedenis van oorlog en geweld komen voor zover het Nederland betreft.” Indonesisch geweld blijft hierdoor buiten schot terwijl de wetenschappers juist de oorlog niet in een vacuüm, maar in een bredere context had willen plaatsen.
Update donderdag 17 februari 2022 11:47:
Remco Raben wordt de vraag voorgelegd wat nu de reactie uit Den Haag zou moeten zijn. “Deze hele exercitie is geweest om een kwestie van rekenschap te geven over wat er is gebeurd. Ik denk dat, welk gebaar je ook maakt, de politiek zich nu open moet stellen voor de kennis die wij hebben geproduceerd en het voortouw moet nemen om de Nederlandse gemeenschap rekenschap te laten geven van de complexiteit van het conflict maar ook van de fundamentele geweldsdimensies van dit conflict” aldus Raben.
Update donderdag 17 februari 2022 11:40:
De publieksvraag waarom er steeds Indonesië wordt gezegd in plaats van Indië wordt beantwoord met: “Omdat Indonesië een feit was. Indonesië was een grotere realiteit dan Nederlands-Indië in die tijd.” Daarmee ontkent de onderzoeker de officiële datum van de soevereiniteitsoverdracht in 1949.
Update donderdag 17 februari 2022 11:38:
Bart Luttikhuis wil weg blijven van schuldclassificaties. Volgens Luttikhuis zijn er wel 20 oorzaken te noemen die allemaal op enig moment hebben bijgedragen aan extreem geweld, maar Luttikhuis stelt dat straffeloosheid de gemene deler is.
Update donderdag 17 februari 2022 11:32:
Ook het Veteranen Platform noemt het onderzoek eenzijdig. Volgens de belangenbehartiger van Nederlandse veteranen ligt de focus te veel op het Nederlandse geweld. “De suggestie wordt gewekt dat iedereen die daar namens Nederland heeft gezeten een soort oorlogsmisdadiger was. Dat is niet waar en beschadigend voor de veteranen die nog in leven zijn” aldus voorzitter Hans van Griensven in een reactie op de deelpublicaties die nu al openbaar zijn.
Update donderdag 17 februari 2022 11:28:
FIN heeft een reactie gepubliceerd naar aanleiding van de gepresenteerde onderzoeksresultaten. “Het onderzoek richt zich op Nederlands (extreem) geweld en heeft dit geweld uitvergroot. Het Indonesische extreme geweld, zoals het geweld tijdens de Bersiap, is met een deelonderzoek afgedaan. De resultaten zijn daarmee onvolledig en scheppen een onjuist beeld van de dekolonisatieperiode in voormalig Nederlands-Indië” zegt Moll. Hij pleit nu voor een onafhankelijk onderzoek naar het Indonesisch geweld.
Update donderdag 17 februari 2022 11:13:
Nederland werd verraden in de internationale diplomatieke arena. Niet de zelfstandigheid van het Indonesisch volk was leidend voor het opschorten van steun aan Nederland maar het uitblijven van leveranties van exportproducten uit Indonesië. Zolang er conflict was en havens geblokkeerd werden staakte de internationale handel. “Landen hebben geen bondgenoten, alleen belangen” zo becommentarieert Hans Goedkoop.
Update donderdag 17 februari 2022 11:04:
Nederlandse klokkenluiders zouden onschadelijk zijn gemaakt. Een militaire klokkenluider en zijn medesoldaat zouden zijn gestraft omdat informatie niet naar de krant maar naar de legercommandant gestuurd had moeten worden.
Update donderdag 17 februari 2022 10:59:
Remco Raben: “Je kan niet op eigen termen dekoloniseren zonder dat je ook je militaire doelen bereikt.” Dat zou koloniaal bestuurder Huib van Mook zich goed realiseren. Hiermee lijkt Remco Raben te erkennen dat Nederland al vergaande dekolonisatie plannen had.
Update donderdag 17 februari 2022 10:55:
Remco Raben zegt dat de overheid een vals narratief heeft verspreid door te stellen dat de orde en rust hersteld moest worden in het belang van iedereen. “Eerst beheersen en dan besturen.” aldus Raben. Onwelgevallige informatie zou worden verhuld en positieve berichtgeving naar voren geschoven. Het oorlogsaspect zou steeds meer verdwijnen en tegenacties van Nederlandse zijde niet gespecificeerd.
Update donderdag 17 februari 2022 10:51:
“Onder de mat geschoven in Den Haag”, aldus Hans Goedkoop over de verantwoordelijkheid van het Nederlandse politieke bestuur.
Update donderdag 17 februari 2022 10:37:
Op de publieksvraag of bij de berekening van de Bersiap slachtoffers ook gekeken is naar de Burgelijke Stand van Batavia en de Pensioen Uitkeringsraad antwoord Onno Sinke dat dit niet het geval is. Hij gelooft, zonder dat te onderbouwen, dat verder onderzoek het slachtofferaantal niet wezenlijk zal doen stijgen. Hiermee onthult Onno Sinke de onvolledigheid en onnauwkeurigheid van het onderzoek. De conclusie over de schaal van de Bersiap is daarmee op zijn minst voorbarig te noemen.
Update donderdag 17 februari 2022 10:35:
In het project is Indonesisch archiefmateriaal gebruikt, maar dit materiaal blijkt niet toegankelijk voor andere onderzoekers. In het verleden is het vaak moeilijk gebleken om archief materiaal uit Indonesië te verkrijgen. Indonesische onderzoekers zouden hun bevindingen uit archieven in Indonesië hebben gedeeld met het Nederlandse team. Hieruit blijkt dat Nederland maar moeilijk toegang heeft gehad tot Indonesische archiefbronnen.
Update donderdag 17 februari 2022 10:11:
Nederland moet direct na de publicatie van het onderzoek van het moment gebruik maken om excuses aan te bieden aan Indonesië. Dat meldt Trouw. D66-Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma pleit om nu volledige excuses aan Indonesië aan te bieden. “Van Drees tot Rutte is in het dossier Indonesië veel onder het vloerkleed geveegd”, zegt SP-Kamerlid Jasper van Dijk.
Update donderdag 17 februari 2022 09:58:
Tijdens de gruwelijke Bersiap zouden aan Nederlandse zijde 6.000 burgers zijn vermoord. Dat is een van de opmerkelijke beweringen uit het eenzijdige Indië-onderzoek. Het achterliggende onderzoek is echter pas in april van dit jaar toegankelijk voor het publiek.
De nieuwe cijfers wijken significant af van eerdere bevindingen, waaronder die van wijlen Bersiap-deskundige Herman Bussemaker en historici als William Frederick en Robert Cribb. Zij schatten het aantal Nederlandse dodelijke slachtoffers tijdens de Bersiap op 20.000 tot 30.000. Volgens Frederick en Cribb heeft de Bersiap bovendien kenmerken van een genocide. De betrokken Indië-onderzoekers Esther Captain en Onno Sinke erkennen dat hun nieuwe aantallen afwijken van die van hun collega-wetenschappers. Dat zou komen doordat vorige cijfers zouden zijn gebaseerd “op aannames en een verkeerde interpretatie van bronnen” aldus Sinke. “Wij hebben onderzoek gedaan in archieven met de Oorlogsgravenstichting, het Rode Kruis, de Opsporingsdienst Overledenen en Stichting Pelita” zo zet Sinke tijdens de presenatie van de resultaten uiteen.
Sinke benadrukt dat het gaat om een absolute ondergrens. In een uiteenzetting van deze calculaties is een rekenmethode gebruikt waarbij een foutmarge is aangehouden. Hiervoor is gebruik gemaakt van de hulp van wiskundige experts. 6.000 slachtoffers is niet gering en zelfs hoger dan de eerder gemaakte schatting van Jeroen Kemperman van het NIOD.
Update donderdag 17 februari 2022 09:54:
“Verklaren is niet goedkeuren. Al het extreme geweld dat heeft plaats gevonden dat is verwerpelijk” aldus Esther Captain over de Bersiap
Update donderdag 17 februari 2022 09:48:
Het deelonderzoek over de Bersiap waaraan Esther Captain en Onno Sinke werkten zal worden gepubliceerd in april.
Update donderdag 17 februari 2022 09:36:
De Indonesische auteur Bambung Purwanto voert een relaas over taal en perspectief. In het boek Revolutionary Worlds heeft hij gekozen om de periode van voor de formatie van Indonesië, toen het nog Nederlands-Indië was, het woord Indonesian Archipelago aan te houden en Nederlands-Indië te schrappen. Dit bizarre revisionisme ontdoet het eilandenrijk van haar Nederlandse geschiedkundige erfgoed. Het is de zoveelste transgressie tegen het nalatenschap van de Indische gemeenschap.
Update donderdag 17 februari 2022 09:26:
Rémy Limpach zegt dat de Nederlandse militairen een schrikbewind voerden. Het schrikbewind zou zich richten tegen vermeende bendeleiders die door arrestatie en liquidatie ploegen werden verwijderd uit de samenleving. Executies zouden ook gepleegd worden op basis van onder druk afgelegde valse verklaringen. “Martelen was een soort van beleid” aldus Limpach.
Update donderdag 17 februari 2022 09:06:
Frank van Vree stelt ten onrechte dat de Indonesische revolutie in Nederland bekend staat als de Bersiap-periode.
Update donderdag 17 februari 2022 08:18:
Federatie Indische Nederlanders (FIN) zal naar verwachting rond 12:00 met een reactie komen.
Update woensdag 16 februari 2022 22:12:
Uit een ‘gelekte‘ conceptversie van de onderzoeksresultaten zou blijken dat Nederland verantwoordelijk was voor structureel, buitensporig geweld tijdens de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog en dat militairen zelfs aangemoedigd zouden zijn om extreem geweld te gebruiken. Dat meldt RTL Nieuws. De conclusies lijken een bevestiging te vormen van de kritiek dat het onderzoek eenzijdig is. Politiek verslaggever Fons Lambie deelt mede dat het kabinet broedt op koninklijke excuses richting veteranen en de Indische gemeenschap.
Download de resultaten hier.
Update woensdag 16 februari 2022 21:00:
Aan het onderzoek, met de titel ‘Onafhankelijkheid, dekolonisatie, geweld en oorlog in Indonesië, 1945-1950’, is meer dan vijf jaar gewerkt door het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde (KITLV), het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH) en het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies (NIOD). Het onderzoek moet onder andere antwoord geven op vragen naar de aard van het door Nederland gebruikte geweld in het na-oorlogse Nederlands-Indië alsmede de oorzaken én de gevolgen daarvan. Vandaag worden via een livestream vanuit de Koninklijke Akademie van Wetenschappen (KNAW) in Amsterdam de hoofdconclusies gepresenteerd en in de loop van de komende vier maanden zullen er twaalf verdiepende boeken worden gepubliceerd.
Vanaf de start het onderzoek leven er onder Indië-veteranen, Indische Nederlanders en andere betrokkenen grote bezwaren tegen onder andere de bevooroordeelde houding ten opzichte van de Bersiapen – in het verlengde daarvan – het betrekken van Bersiap-ontkenners bij het onderzoek. Ook het relatief geringe aantal onderzoekers dat op deze episode is gezet wekt argwaan. De ongerustheid nam toe toen de onderzoekers in een verklaring aankondigden dat men de Bersiap zou gaan “herconceptualiseren”. Volgens de onderzoekers had die herconceptualisering echter “niet tot doel ‘het Nederlandse leed te bagatelliseren’, zoals sommigen vrezen”. Die stelling is ongeloofwaardig, want van meet af aan is de Bersiap op de website van het onderzoek weggezet als een periode waarover “veel onduidelijkheden en mythes” bestaan.
Halverwege het onderzoek kreeg de eenzijdige opzet steeds meer vorm, iets dat treffend werd geïllustreerd tijdens een congres waarop een selectie van eerste resultaten werd gepresenteerd. Daarbij passeerde ook een deelonderzoek de revue over seksueel geweld tijdens de dekolonisatieperiode. Tot grote verbazing van Indië-veteranen en Indische Nederlanders was dat onderzoek uitsluitend gericht op seksueel geweld gepleegd door Nederlandse militairen, terwijl het kenmerkende seksuele geweld van Indonesiërs tijdens de Bersiap volledig buiten beschouwing was gelaten. Vooral (Indisch) Nederlandse vrouwen waren slachtoffer van dit geweld, waarbij steevast hun borsten door Indonesiërs werden afgesneden en hun genitaliën met bamboestokken werden doorgeboord. Volgens de verantwoordelijke onderzoekster behoorde dit geweld echter niet tot haar onderzoeksopdracht.
Het Indië-onderzoek kampt mede daardoor van meet af aan met het verwijt dat het onderzoek eenzijdig en partijdig is opgezet. De scepsis is verder aangewakkerd doordat ook individuele onderzoekers met regelmaat de controverse zoeken. Zo pleitte Anne-Lot Hoek voor het vernoemen van straten en pleinen naar Soekarno, terwijl de uitgesproken pro-Indonesische Remco Raben juist opriep om Nederlandse standbeelden te verwijderen. Ook de bizarre bewering van Rémy Limpach, dat “racisme in het DNA van KNIL-officieren” zou zitten, sorteerde woedende reacties. De kritiek zwol verder aan toen bleek dat Fridus Steijlen auctor intellectualis was van het eenzijdige frame van de “anti-Nederlandse propagandafilm” De Oost. Het vertrouwen belandde recent op een dieptepunt toen Raben het bizarre pleidooi van de Indonesische Bersiap-ontkenner Bonnie Triyana publiekelijk omarmde, om de historische term Bersiap te schrappen.
