Baay (bekend van: “Soekarno is géén terrorist”) spreekt tijdens Indiëherdenking

DEN HAAG (29 juni 2023) – De controversiële schrijver Reggie Baay spreekt tijdens aankomende Nationale Indiëherdenking in Den Haag. Dat laat de Stichting Herdenking 15 augustus 1945 weten. Dat Baay bij het Indisch Monument spreekt is, vanwege zijn radicale standpunten, niet onomstreden. Daarmee is er opnieuw deining rondom een herdenking waar eigenlijk slachtoffers centraal zouden moeten staan.

Eerder dit jaar laat de nationale njai-nazaat het Nederlands Dagblad bijvoorbeeld nog optekenen dat het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger (KNIL) “met een valse opdracht werd gedwongen op zijn eigen mensen te schieten”. Ook stelt hij dat de Indonesiërs (?) “massaal bevrijd wensten te worden [van Nederland, red.]” en dat Soekarno “géén terrorist” zou zijn geweest. Hij zijn absurde beweringen, waarvoor Baay nooit enig bewijs heeft kunnen aandragen. Tegelijkertijd rept Baay met geen woord over de Bersiap, de periode waarin het KNIL moest optreden om de Indonesische moordpartijen te stoppen, of de talloze dwangarbeiders die door een collaborerende Soekarno de dood zijn ingejaagd. Dat de herdenkingsorganisatie nu juist hem naar voren schuift geeft dan ook te denken.

Het is overigens niet de eerste keer dat er discussie is rondom Stichting Herdenking 15 augustus 1945. Sinds het vertrek van oud-voorzitter Erry Stoové is de organisatie steeds vaker onderwerp van controverse. Critici hekelen met name de steeds verdere “verindonesisering” van de herdenking. Zo haalde de nieuwe voorzitter Thom de Graaf vorig jaar de woede van veel Indische Nederlanders op de hals door, zonder overleg met slachtoffers of nabestaanden, de Indonesische ambassadeur tijdens de ceremonie een prominente rol te geven. Ook werd de vaandelmars van het Van Heutsz –regiment uit de live-uitzending geschrapt en verdween de voor hen zo kenmerkende groene junglehoed. Daarmee lijkt De Graaf gezwicht voor intimidatie en geweld van een klein groepje radicale activisten, die eerder daags voor de herdenking een aanslag pleegden op het Indisch Monument.

Het is dit jaar precies 78 jaar geleden dat er een einde kwam aan de Japanse bezetting van voormalig Nederlands-Indië. Daarmee eindigde officieel de Tweede Wereldoorlog. In totaal zijn er tijdens de oorlog in Azië, zowel binnen als buiten de jappenkampen, zeker 25.000 (Indische) Nederlanders in gevangenschap om het leven gekomen. Hoeveel doden er onder de Buitenkampers zijn gevallen is onduidelijk. Ook het aantal doden onder de inheemse bevolking is onbekend. Voor veel Nederlanders betekende 15 augustus 1945 overigens geen einde van oorlog, want niet kort daarna brak de Bersiap aan, dat Maleis is voor “Wees paraat” of “Geef acht!”. Het is de strijdkreet van Indonesische (para)militaire organisaties en bendes, die vrijwel direct na de capitulatie dood en verderf zaaiden onder met name niet-Indonesiërs in voormalig Nederlands-Indië.

Het exacte aantal Nederlandse (burger)slachtoffers dat tijdens de Bersiap is gevallen is tot op de dag van vandaag onduidelijk. De schattingen variëren tussen de 5.000 en 30.000 doden en 15.0 00 vermisten. Ook Chinezen, Molukkers en andere groepen werden slachtoffer, al is onduidelijk hoeveel. Het geweld tegen én de moordpartijen op de burgerbevolking stopten niet na 1946, maar ging door tot eind jaren 40. Medio 1947 was er opnieuw sprake van een explosie van geweld, die ook wel wordt aangeduid als de Tweede Bersiap. Het was tegen deze achtergrond dat Nederland in 1947 besloot om in Nederlands-Indië de Krijgsmacht grootschalig in te zetten – ook wel eufemistisch bekend als de Politionele Acties – en zo de “rust en orde te herstellen”.