DEN HAAG (7 december 2021) – 79 jaar geleden, op 6 december 1942, hield toenmalig koningin Wilhelmina een historische toespraak bij Radio Oranje. In haar speech kondigde de vorstin het einde van het Nederlandse kolonialisme aan. Op het moment dat het betoog werd uitgezonden was het in het toenmalige Nederlands-Indië al 7 december, waardoor de voordracht ook wel bekend staat als de 7 December Rede.
In de baanbrekende toespraak zegt Wilhelmina onder andere Nederlands-Indië zelfbestuur toe binnen het Koninkrijk der Nederlanden voor na de Tweede Wereldoorlog. Daarbij zou geen plaats zijn voor verschillende behandeling “op grond van ras of landaard”. De revolutionaire rede wordt daarom breed beschouwd als dé aankondiging van het einde van het Nederlandse kolonialisme, al zijn er ook historici die vraagtekens plaatsen bij de daadwerkelijke bedoelingen van de voormalige vorstin. Volgens critici zouden de Amerikanen het oorlogskabinet in ballingschap achter de schermen hebben gedwongen tot de antikoloniale verklaring. Onder activisten gaat men nog verder en rept men zelfs over een heimelijk agenda van de Moeder des Vaderlands. Nederland zou in werkelijkheid Nederlands-Indië hebben willen “re-koloniseren”.
Welke uitkomst Wilhelmina exact voor ogen had valt niet te reconstrueren, maar de toespraak had onmiskenbaar grote implicaties voor het verdere verloop van de dekolonisatie. Onder andere de 7 December Divisie werd naar de voordracht vernoemd. Tijdens de Politionele Acties moest dit onderdeel van de Koninklijke Landmacht (KL) de “rust en orde herstellen” in de toen door chaos en geweld geteisterde Indische archipel. Die militaire inzet kwam pas na de zeer bloedige Bersiap, waarin Indonesische (para)militaire organisaties en bendes dood en verderf zaaiden onder aanvankelijk met name niet-Indonesiërs. Naar schatting tussen de 5.000 tot 30.000 (Indische) Nederlanders werden door Indonesiërs vermoord. Om het etnische geweld te beteugelen en het proces van dekolonisatie vlot te trekken werden daarom in totaal ruim 200.000 Nederlandse militairen ingezet. In totaal sneuvelden bij de acties 6.300 militairen.
Tags: Bersiap, Tweede Wereldoorlog, Wilhelmina.