Op 10 november 1945, bevrijdt Jack Boer (28 mei 1911 – 5 september 1933) tijdens de Bersiap op spectaculaire wijze 2.384 ten dode opgeschreven Nederlanders uit de beruchte Werfstraatgevangenis in Soerabaja, voormalig Nederlands-Indië. De Nederlanders worden daar gegijzeld door Indonesische terroristen, die op het punt staan om de Nederlanders te vergiftigen en vervolgens levend te verbranden.
Alhoewel Boer kapitein is bij het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger (KNIL) moet hij zijn huzarenstuk noodgedwongen uitvoeren in Engels uniform. Boer wordt daarbij geassisteerd door 10 Engelse Gurkhas en weet daarmee de Indonesische overmacht op miraculeuze wijze te trotseren. In totaal sneuvelt 1 Gurkha bij de reddingsoperatie. Alle Nederlanders overleven de actie. Om onverklaarbare redenen heeft Boer en zijn peloton van de Nederlandse overheid nooit erkenning gekregen voor de operatie en de getoonde moed. Onder Indische Nederlanders is Boer echter een held.
Bersiap (1945-1946) is Maleis voor “Wees paraat” of “Geef acht!”. Het is de strijdkreet van Indonesische (para)militaire organisaties en bendes, die vrijwel direct na de capitulatie van Japan dood en verderf zaaien onder met name niet-Indonesiërs in Nederlands-Indië. Gedurende deze uiterst gewelddadige periode worden duizenden (Indische) Nederlanders op gruwelijke wijze gemarteld, verkracht en vermoord door Indonesiërs, vanwege hun Nederlandse en/of Europese afkomst. Het exacte aantal Nederlandse slachtoffers is tot op heden onduidelijk. De schattingen variëren tussen de 5.000 en 30.000 doden en 15.000 vermisten.
Ook Chinezen, Molukkers en andere groepen worden slachtoffer, al is onduidelijk hoeveel. Het geweld tegen én de moordpartijen op de burgerbevolking stopt niet na 1946, maar gaat door tot eind jaren 40. Medio 1947 is er opnieuw sprake van een explosie van geweld, die ook wel wordt aangeduid als de Tweede Bersiap. In tegenstelling tot Nederland heeft Indonesië nooit kritisch gereflecteerd op de door haar onderdanen gepleegde misdaden jegens weerloze burgers, ondanks herhaaldelijke oproepen daartoe. Indonesië weigert dit tot op de dag van vandaag.
* Stichting Oorlogsverhalen heeft een reconstructie gemaakt van de bevrijdingsactie van Jack Boer. Bekijk de reportage daarvan via deze link.