Nationale Indiëherdenking 2025

DEN HAAG (15 augustus 2025) – Het is vandaag precies 80 jaar geleden dat er een einde kwam aan de Japanse bezetting van voormalig Nederlands-Indië. Nederland herdenkt daarom vandaag de capitulatie van Japan, de slachtoffers van Japanse bezetting en het einde van de Tweede Wereldoorlog. De Nationale Indiëherdenking vindt plaats bij het Indisch Monument in Den Haag en is vanaf 19.00u live te volgen via NPO1. De herdenking zal onder andere worden bijgewoond door premier Dick Schoof en de uitgesproken pro-Indische Tweede Kamervoorzitter Martin Bosma (PVV); voor beiden de tweede keer sinds zij hun huidige functie bekleden.

Programma
Net als de afgelopen edities vindt ook deze herdenking plaats in de avond in plaats van de gebruikelijke middag. De herdenking wordt bijgewoond door diverse hoogwaardigheidsbekleders, waaronder Koning Willem-Alexander, minister-president Dick Schoof, de staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), Judith Tielen (VVD), Tweede Kamervoorzitter Martin Bosma (PVV) en de voorzitter van Stichting Nationale Herdenking 15 augustus 1945, Thom de Graaf. Zij zal samen met haar kleindochter Babiche een toespraak houden. Verder zijn er onder meer bijdragen van burgemeester Jan van Zanen,
Zoë Tauran, Jordan Roy, Jamai Loman. Het Orkest Koninklijke Luchtmacht zal onder leiding van majoor Jasper Staps tijdens de herdenking hun muzikale medewerking verlenen. Dit jaar is de vaandelwacht door het Van Heutsz-regiment weer geschrapt en wordt deze opnieuw geleverd door het Eskader van de Koninklijke Marine.

Indonesische ambassadeur
Voor het derde jaar op rij zal de Indonesische ambassadeur tijdens de officiële ceremonie een prominente rol innemen, door een bloemstuk te leggen bij het Indisch Monument. De rol is voor veel Indische Nederlanders zeer kwetsend, omdat zij zowel tijdens de Tweede Wereldoorlog als de daaropvolgende Bersiap zwaar hebben geleden onder Indonesisch geweld. Het is al langer een publiek geheim dat veel Indische Nederlanders daarom grote moeite hebben met de aanwezigheid van de ambassadeur, te meer nu Indonesië tot op heden haar rol bij de Tweede Wereldoorlog en de Bersiap ontkent, bagatelliseert en vergoelijkt. Het land viert tot op de dag van vandaag zelfs haar oorlogsmisdadigers. De rol van de ambassadeur is daarom voor de tweede jaar op rij wel iets afgezwakt. De ambassadeur legt nu pas een krans na de krans van de Koning, de premier en de voorzitters van de Eerste en Tweede Kamer.

Capitulatie Japan
De Nationale Indiëherdenking vindt ieder jaar plaats op 15 augustus. Het is de dag waarop Japan in 1945 capituleert, pas nadat de Amerikanen atoombommen gooien op achtereenvolgens Hiroshima en Nagasaki én de Sovjet-Unie Japan de oorlog verklaart. Daarmee komt officieel een einde aan de bezetting van Nederlands-Indië en Tweede Wereldoorlog. Tijdens de oorlog in Azië werden (Indische) Nederlanders, onder het motto “Azië voor Aziaten”, vervolgd door Japan en samenspannende Indonesiërs. In totaal zouden er naar schatting 25.000 Nederlanders in de beruchte jappenkampen of anderszins in gevangenschap zijn omgekomen. (Krijgs)gevangenen worden ingezet als dwangarbeiders, bijvoorbeeld aan de beruchte Dodenspoorwegen, of in (oorlogs)fabrieken en mijnen diep in Japan, maar ook als zogenaamde Troostmeisjes. Hoeveel doden er onder de Buitenkampers vallen is onduidelijk. Ook het aantal doden onder de inheemse bevolking is onbekend.

Bersiap
Voor veel Nederlanders betekent 15 augustus 1945 geen einde van oorlog, want niet kort daarna breekt de Bersiap aan, dat Maleis is voor “Wees paraat” of “Geef acht!”. Het is de strijdkreet van Indonesische (para)militaire organisaties en bendes, die vrijwel direct na de capitulatie dood en verderf zaaien onder met name niet-Indonesiërs in voormalig Nederlands-Indië. Ditmaal was het adagium “Indonesië voor Indonesiërs”. Het exacte aantal Nederlandse (burger)slachtoffers dat tijdens de Bersiap door Indonesiërs is vermoord is tot op de dag van vandaag onduidelijk. De schattingen variëren tussen de 5.000 en 30.000 doden en 15.0 00 vermisten. Ook Chinezen, Molukkers en andere groepen worden slachtoffer, al is onduidelijk hoeveel. Het geweld tegen én de moordpartijen op de burgerbevolking stoppen niet na 1946, maar gaan door tot eind jaren 40. Medio 1947 is er opnieuw sprake van een explosie van geweld, die ook wel wordt aangeduid als de Tweede Bersiap.