DEN HAAG (1 maart 2021) – De Indonesische overheid is betrokken bij een van de Indonesische investeerders van de omstreden film De Oost. Dat blijkt uit onderzoek van Federatie Indische Nederlanders (FIN). Het nieuws zet opnieuw vraagtekens bij de geloofwaardigheid van de film en de wenselijkheid van het bijbehorende lespakket.
Begin januari 2021 onthulde FIN al dat zeker drie Indonesische bedrijven de controversiële film mede hebben gefinancierd. Nu blijkt dat de Indonesische overheid zelf nauw betrokken is bij een van die investeerders. Het gaat om Ideosource Film Fund, dat wordt beheerd door Ideosource Entertainment, waarbij de Indonesische durfkapitalist Andi Boediman een sleutelrol vervult. Ideosource werkt actief samen met het Indonesische overheidsorgaan Badan Pariwisata dan Ekonomi Kreatif (BEKRAF). Dit overheidsorgaan viel tijdens de productie van De Oost onder directe verantwoordelijkheid van de Indonesische president Joko Widodo. Inmiddels is BEKRAF onderdeel van het Indonesische Ministerie van Toerisme en Creatieve Economie.
Sinds de producent begin mei 2020 de filmtrailer publiceerde liggen zowel de film als het lespakket onder een vergrootglas. De beelden zorgden voor woedende reacties onder Indië-veteranen, Indische Nederlanders en Molukkers. “Onze helden worden als nazi’s weggezet. Dit is een puur anti-Nederlandse propagandafilm” zei FIN-voorzitter Hans Moll daar toen over. Tegenover EenVandaag liet filmproducent New Amsterdam Film Company daarop weten de ophef “voorbarig” te vinden. De film zou vooral “een multiperspectieve benadering op de koloniale geschiedenis” vormen. De vraag is echter hoe houdbaar die stelling is nu bekend is dat de film mede is gefinancierd vanuit Indonesië en dat de Indonesische overheid betrokken is bij tenminste een van die investeerders.
De Indonesische betrokkenheid ligt extra gevoelig nu aan de film ook een lespakket voor middelbare scholen is gekoppeld. Moll riep minister Ingrid van Engelshoven (OCW) daarom eerder al op om het lespakket te schrappen. “Zeker in het huidige klimaat, waarin – ook in Nederland – Indonesische gruweldaden uit de Bersiap steeds vaker openlijk worden ontkend, gebagatelliseerd of zelfs vergoelijkt, is Indonesische beïnvloeding van ons geschiedenisonderwijs het laatste wat we zouden moeten willen” zei Moll toen. Volgens Van Engelshoven zijn scholen echter vrij in de keuze voor hun onderwijsmateriaal. FIN vindt dat veel te makkelijk. “Dit lespakket hoort niet thuis op Nederlandse scholen” aldus Moll.
* FIN heeft zowel de Indonesische ambassade als de Nederlandse filmproducent om een reactie gevraagd, maar die houden zich voor ieder commentaar onbereikbaar.
BREEK: Indonesische staat betrokken bij investeerder anti-Nederlandse film De Oost https://t.co/qBLVhWHGfr https://t.co/HB1DX2guXf pic.twitter.com/jYWWqfZfI5
— Federatie Indische Nederlanders (@FederatieIndo) March 1, 2021
Tags: Indië-veteranen, De Oost.
Zoals populisten de geschiedenis kleuren met hun eigen kleurpotloden gebeurt dit in ons democratische Nederland ook. Nu in de vorm van een film en daarbijbehorend lesmateriaal. Nederland eert haar verzetsmensen en dappere soldaten veel te weinig. Schandalig is een groot woord, want misschien is het onwetendheid. Daarom is zo’n film zo gevaarlijk in zijn onjuiste voorstelling van zaken. Het is een propagandafilm onder strenge Indonesische regie. Blijkbaar had iemand bij de Indonesische propaganda een lumineus idee of had de filmproducent geld nodig want onafhankelijke geschiedschrijving is het niet. Zulk een voorstelling van zaken, ingekleurd met eenzijdige begane wreedheden, snor en zwarte SS achtige uniformen van Nederlanders, is bedoeld om de vrijheidstrijd van Indonesië te verheerlijken en onze militairen zwart te maken. Militairen en vrijwilligers, die het Koninkrijk daar trots dienden en op levensgevaarlijke missie waren, in opdracht van de regering en gouverneur. Zoals in elke oorlog gebeurden er verschrikkelijke dingen, maar veelal in reactie op bloeddorstige geweldpleging van de andere partij. Ook beschermden onze militairen aldaar allerlei etnische groeperingen, die aangevallen werden door fanatieke jonge strijders. Er is heel veel orde, noodhulp .en rust gebracht, naast het bijna onmogelijke beschermen van Nederlands eigendom aan economische activiteiten. Oorlog is nooit de oplossing voor dit soort conflicten, maar zoals Indonesië zijn vrijheidsstrijders door dik en dun steunt zouden wij dat ook moeten doen met onze soldaten. Zo’n film maken is duur en heeft geldschieters nodig met diepe zakken. Maar de verkoop van de film bepaalt of de film gemaakt kan worden en met welk budget. In Amerika worden heroïsche films ter meerdere glorie van hun soldaten gemaakt en hoef je echt niet te proberen een film als de Oost uit te brengen, want daar wil niemand kijken naar negatieve beeldvorming van hun eigen dappere helden.
Ik pleit dan ook voor een actie om niet te gaan kijken. Ik heb hem niet gezien en ga ook niet. En filmmakers roep ik op om een film over die tijd te maken met een onafhankelijke, neutrale financier. Waarom laat het ministerie van Defensie zich niet horen?
Wel slim van Indonesië trouwens, want wij als Nederland slikken het voor zoete koek. Geen journalist die dit aankaart.
Ik verbaas me telkens weer over de anti Nederlandse houding van onze regering en democratie dat is pas echt discriminatie.
Verschillende perspectieven (perspectievenweb) geven juist een diepgang in de geschiedenis en dat maakt drie verschillende dimensies van tijd zichtbaar: toen, nu en de tijd tussen toen en nu. Dit zijn de verschillende kijkrichtingen om naar het verleden te kijken. Kijk naar het schoolvak geschiedenis. Het schoolvak geschiedenis gaat al lang niet meer alleen om het leren van ‘de’ feiten, maar ook om inleven in andere mensen en andere tijden. Leerlingen leren omgaan met de complexiteit van verandering en continuïteit en begrijpen dat grote conflicten ontstaan in een kluwen van oorzaken. Ze denken na over goed en kwaad in andere tijden en in hun eigen leven en leren kritisch omgaan met bronnen en verhalen. (Bron: Perspectievenweb geeft zicht op geschiedenis. Tekst van Albert Logtenberg e.a., 2018).
Niks tegen een daadwerkelijke multi-perspectieve benadering. Het wordt pas een probleem als – zo als hier – de facto slechts één perspectief wordt gegeven, namelijk het Indonesische. Dat gaat ten koste gaat van objectieve geschiedschrijving en staat op gespannen voet met het bijbrengen van een doorwrochte kijk op onze geschiedenis.
Het is significant dat er een historicus bij betrokken was -cf. een kennis uit Yogya die als figurant optrad- die geraadpleegd werd tijdens de opnamen.
Die hele “een multiperspectieve benadering op de koloniale geschiedenis” is natuurlijk een wassen neus.
Het is heel simpel; óf je maakt een film waarbij je je fantasie de vrije loop laat gaan om een idee uit te beelden, óf je probeert je zoveel mogelijk aan de ware gebeurtenissen te houden. In het eerste geval krijg je een film zoals Starship Troopers met absurdistisch geweld en een fascistisch thema, in het laatste geval krijg je een eventueel wat geromantiseerd verhaal in een solide geschiedkundig kader zoals de oorlogsfilm Dunkirk.
Nu is het een ratjetoe, waarbij men een loopje neemt met feiten. Maar wel de indruk wil wekken dat het geschiedkundig verantwoord is (“we gebruikten zelfs een historicus!”).
Natuurlijk past dit alles perfect in het lessenpakket. Wel van de Indonesische SMP/SMA maar dat mag de pret niet drukken.
Het is toch van de zotte dit. Maar er zal wel weer niets gebeuren, want handelsbelangen
Wat een schande. Deze film is een regelrechte aanval op onze geschiedenis en onze militairen. Het lespakket moet verboden worden. Onze kinderen moeten gevrijwaard blijven van deze haat.