DEN HAAG (5 september 2023) – Het is vandaag precies 30 jaar geleden dat Jack Boer (1911-1993) is overleden. Voor veel Indische Nederlanders is Boer een held, omdat hij tijdens de Bersiap 2.384 ten dode opgeschreven Nederlanders uit de beruchte Werfstraatgevangenis in Soerabaja wist te ontzetten.
De spectaculaire reddingsoperatie kwam op 10 november 1945 net op tijd, want Indonesische terroristen stonden op het punt om de gegijzelde Nederlanders te vergiftigen en levend te verbranden. Alhoewel Boer kapitein was bij het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger (KNIL) moest hij zijn huzarenstuk noodgedwongen uitvoeren in Engels uniform. Boer werd geassisteerd door 10 Engelse Gurkhas en wist daarmee de Indonesische overmacht op miraculeuze wijze te trotseren. In totaal sneuvelde 1 Gurkha bij de reddingsoperatie. Alle Nederlanders overleefden de actie. Om onverklaarbare redenen hebben Boer en zijn peloton nooit erkenning gekregen van de Nederlandse overheid voor de operatie en getoonde moed.
Bersiap, Maleis voor “Wees paraat” of “Geef acht!”, is de strijdkreet van Indonesische (para)militaire organisaties en bendes, die vrijwel direct na de capitulatie van Japan dood en verderf zaaiden onder met name niet-Indonesiërs in voormalig Nederlands-Indië. Gedurende deze uiterst gewelddadige periode, waarvan de hoogtijdagen in ieder geval in de stedelijke gebieden liep vanaf september 1945 en begin 1946, zijn duizenden (Indische) Nederlanders gruwelijk gemarteld, verkracht en vermoord door Indonesiërs, vanwege hun Nederlandse en/of Europese afkomst.
Het exacte aantal Nederlandse slachtoffers dat tijdens de Bersiap is gevallen is tot op de dag van vandaag onduidelijk. De schattingen variëren tussen de 5.000 en 30.000 doden en 15.000 vermisten. Ook Chinezen, Molukkers en andere groepen werden slachtoffer, al is onduidelijk hoeveel. In tegenstelling tot Nederland heeft Indonesië nooit kritisch gereflecteerd op de door haar onderdanen gepleegde misdaden jegens weerloze burgers, ondanks herhaaldelijke oproepen om alsnog erkenning en excuses aan te bieden aan Nederland. Indonesië weigert dit tot op de dag van vandaag.
* Pia Media BV en Stichting Oorlogsverhalen hebben een reconstructie gemaakt van de bevrijdingsactie van Jack Boer. Bekijk de reportage daarvan via deze link.
Wat een held!