ROERMOND (4 september 2024) – Vandaag vond voor de 37ste keer bij het Nationaal Indië-monument in Roermond de Indiëherdenking plaats voor de in het toenmalige Nederlands-Indië en Nieuw-Guinea omgekomen Nederlandse militairen. De herdenking was anders dan anders, omdat tijdens de bijeenkomst 226 slachtoffers werden gememoreerd die pas recent zijn opgespoord dankzij Roermondenaar Jan Litjens.
Nadat de Tweede Wereldoorlog in Nederlands-Indië ten einde kwam riepen Indonesische nationalisten op 17 augustus 1945 de onafhankelijkheid uit. Daarop volgde een uiterst gewelddadige periode die ook wel bekend staat als de Bersiap, dat Maleis is voor “Wees paraat” of “Geef acht!”. Gedurende de Bersiap, waarvan de hoogtijdagen in ieder geval in de steden liep vanaf september 1945 en begin 1946, zijn duizenden (Indische) Nederlanders op gruwelijke wijze gemarteld, verkracht en vermoord door Indonesiërs, vanwege hun Nederlandse en/of Europese afkomst. Het geweld tegen én de moordpartijen op de burgerbevolking stopten niet na 1946, maar ging door tot eind jaren 40. Medio 1947 was er opnieuw sprake van een explosie van geweld, die ook wel wordt aangeduid als de Tweede Bersiap.
Het exacte aantal Nederlandse (burger)slachtoffers dat tijdens de Bersiap is gevallen is tot op de dag van vandaag onduidelijk. De schattingen variëren tussen de 5.000 en 30.000 doden en 15.000 vermisten. Ook Chinezen, Molukkers en andere bevolkingsgroepen werden slachtoffer, al is onduidelijk hoeveel. Het was tegen deze achtergrond dat de Politionele Acties plaatsvonden. In totaal werden daarbij ruim 200.000 militairen ingezet, waaronder 120.000 dienstplichtigen en 20.000 oorlogsvrijwilligers uit Nederland en 60.000 militairen van het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger (KNIL). Tussen 1945 en 1962 sneuvelden in totaal 6.300 militairen. Jan Litjens uit Roermond deed jarenlang onderzoek naar de omgekomen militairen en ontdekte dat het er veel meer militairen zijn gesneuveld dan aanvankelijk gedacht. Tijdens de herdenking kregen 226 nieuwe namen een plek op het Indië-monument en werden een voor een voorgelezen.
Aan Indonesische zijde zouden in totaal 100.000 doden zijn gevallen onder zowel burgers als militairen, al wordt bij dat aantal volgens critici onvoldoende rekening gehouden met de slachtoffers die Indonesiërs onderling hebben gemaakt.
Bij de Indiëherdenking in Roermond staan traditioneel de in voormalig Nederlands-Indië en Nieuw-Guinea (omgekomen) Nederlandse militairen centraal. Daarnaast is er ook ruimte om stil te staan bij de 5.000 tot 30.000 burgerslachtoffers die aan Nederlandse zijde zijn omgekomen. Bij de herdenking gaven diverse hoogwaardigheidsbekleders acte de présence, waaronder Commandant der Strijdkrachten (CDS), Onno Eichelsheim, voorzitter van de Tweede Kamer, Martin Bosma (PVV) en senator Alexander van Hattum (PVV). Tijdens de ceremonie voerde de Koninklijke Luchtmacht een flypast uit, waarbij vier gevechtsvliegtuigen in missing man-formatie over het Indiëmonument vlogen. Daarbij verlaat een vliegtuig de formatie en dit symboliseert de gevallen kameraden.
Tags: Bersiap, Indië-veteranen.
