Veteranen nemen afstand van De Oost

DEN HAAG (9 mei 2021) – Meerdere veteranenorganisaties nemen afstand van de controversiële film De Oost en het bijbehorende lespakket. Maluku4Maluku doet zelfs aangifte. Het nieuws komt nadat regisseur Jim Taihuttu in het AD beweerde dat de defensietop en veteranen hun goedkeuring over de film zouden hebben uitgesproken.

Volgens Taihuttu hebben “diverse mensen uit de legertop en veteranen uit die tijd de film gezien en hun goedkeuring uitgesproken”. De criticasters zouden volgens Taihuttu vooral bestaan uit een “paar gekkies” en “onofficiële partijen”. De uitlatingen van Taihuttu leiden achter de schermen tot grote ergernis. Het Veteranen Platform (VP), dat meer dan 70.000 individuele veteranen vertegenwoordigt en bij een voorvertoning van de film aanwezig was, windt er in een verklaring dan ook geen doekjes om. “Gezien de eenzijdige en ongenuanceerde benadering van het militair optreden in de film, acht het VP de film ongeschikt als basis voor een objectief en gebalanceerd educatief programma over het militaire optreden in deze historisch zeer beladen periode binnen onze vaderlandse geschiedenis” aldus de veteranenorganisatie.

Ook het standpunt van de Molukse veteranenorganisatie Maluku4Maluku is brisant. In De Oost staat namelijk het Depot Speciale Troepen (DST) centraal, dat voor driekwart uit Molukse KNIL-soldaten bestond. Frontman Leo Reawaruw is van meet af aan zeer kritisch over de film, waarin volgens hem allerlei verwijzingen zitten naar de beruchte Schutzstaffel (SS) van Nazi-Duitsland. Afgelopen vrijdag hield hij daarom een kleinschalige betoging bij de Rechtbank Amsterdam om het kort geding dat Federatie Indische Nederlanders (FIN) tegen de film had aangespannen te ondersteunen. Op Instagram reageerde een emotionele Taihuttu badinerend op de steunbetuiging van Reawaruw, wiens organisatie hij spottend de “Federnaties Nederlandse Indiërs” noemde. Reawaruw heeft ondertussen aangifte aangekondigd tegen Taihuttu. De film zou volgens hem groepsbeledigend en haatzaaiend van aard zijn.

Ook militaire organisatie blijken na een rondvraag not amused over de uitlatingen van Taihuttu. “Het onderwerp toestemming of de vraag daarnaar is geheel niet aan de orde gekomen” reageert een bron binnen de top van defensie, die voorlopig niet met naam en toenaam wil worden genoemd. Diverse militaire en veteranenorganisaties zeggen stappen tegen Taihuttu te overwegen. “De film valt misschien wel onder de vrijheid van meningsuiting, maar net doen alsof wij daar toestemming voor hebben gegeven niet” reageert een andere functionaris. Taihuttu slaat ondertussen wild om zich heen. “Volgende week vallen ze [de criticasters, red.] misschien over onjuist gestrikte schoenveters. Mensen met kritiek hebben misschien zelf wel iets op hun kerfstok waarover ze geen verantwoording durven af te leggen” aldus de regisseur tegen het AD.

De film over de ‘Politionele Acties’ (1947-1949) ligt zeer gevoelig, zeker nadat de producent vorig jaar een eerste opzienbarende trailer publiceerde. Dat komt onder andere doordat in de trailer Nederlandse militairen zijn afgebeeld in zwarte uniformen, KNIL-kapitein Raymond Westerling een snor draagt en gebruik wordt gemaakt van een gotisch lettertype. Het zou allemaal verwijzen naar Nazi-Duitsland en zorgden voor woedende reacties onder Indië-veteranen, Indische Nederlanders en Molukkers. “Onze helden worden als nazi’s weggezet. Dit is een puur anti-Nederlandse propagandafilm” zei Moll toen. Tegenover EenVandaag liet de producent weten de ophef “voorbarig” te vinden. De film zou zogenaamd “een multiperspectieve benadering op de koloniale geschiedenis” vormen.

De vraag is echter hoe houdbaar die stelling is. Nadat FIN onthulde dat de film mede is gefinancierd vanuit Indonesië, bleek later zelfs dat de Indonesische overheid nauw betrokken is bij een van die investeerders. Het gaat om het Indonesische overheidsorgaan Badan Pariwisata dan Ekonomi Kreatif (BEKRAF), dat tijdens de productie van De Oost onder de directe verantwoordelijkheid viel van de Indonesische president Joko Widodo. Of Indonesië ook invloed heeft uitgeoefend op de inhoud van de film is onbekend, maar het is onwaarschijnlijk dat vanuit Indonesië een film wordt gefinancierd, die kritisch staat ten aanzien van de Indonesische geschiedenis. Uit een tweede trailer blijkt dat ook. Om het fictieve karakter van de film te benadrukken pleitte FIN daarom eerder al voor een disclaimer. Toezeggingen daarover trok de producent later in. FIN startte daarop een kort geding tegen de producent.

Een adequate disclaimer is volgens FIN noodzakelijk, omdat de film geschiedkundige claims maakt, die niet worden ondersteund door historische feiten. Zo wordt in een recente trailer onder andere gesteld dat Nederlandse militairen naar Nederlands-Indië zijn gestuurd “om de Indonesische vrijheidsstrijd neer te slaan”, terwijl zij in werkelijkheid vooral zijn gestuurd om een eind te maken aan de Bersiap. “Doordat deze film teruggrijpt op historische gebeurtenissen kan de indruk ontstaan alsof de film ook de geschiedkundige werkelijkheid weergeeft. Dat is niet zo. Betrokkenen, maar ook kijkers, hebben het recht om te weten dat de film vooral een eigen interpretatie is van de producent en de regisseur” zei FIN-voorzitter Hans Moll daar eerder al over. “Dat aan de film zelfs een lespakket voor middelbare scholen is gekoppeld, maakt dat een disclaimer onvermijdelijk is” aldus Moll.

Update 11 mei 2021 09.02:
Inspecteur-Generaal der Krijgsmacht (IGK), Frank van Sprang, reageert verontrust op de controversiële film De Oost en de heftige reacties van veteranen daarop. Dat meldt De Telegraaf. “Het ligt allemaal extra gevoelig omdat de film en het lespakket bovenop het dekolonisatie-onderzoek komen. Daar bestaat ook grote argwaan tegen, omdat wordt gevreesd dat de onderzoekers te weinig aandacht aan de gruwelen van Indonesische kant besteden” aldus de generaal. Van Sprang wil voorkomen dat de veteranen collectief verantwoordelijk worden gehouden. “Zeker in een tijd waarin maatschappelijk gevoelige discussies lopen en voor je het weet alles op een grote hoop wordt gegooid. Met Black Lives Matter, de Zwarte Piet-discussie, de behoefte handelen uit het verleden af te zetten tegen actuele maatstaven en het soms wel lijkt alsof we overal excuses voor maken. Voor je het weet krijgen veteranen te horen dat ze helemaal aan de verkeerde kant hebben gestaan, terwijl dat niet zo was” aldus de IGK.

Update 12 mei 2021 12.00:
Minister van Defensie, Ank Bijleveld (CDA), vindt het “jammer” dat de film De Oost tot onrust leidt onder Indië-veteranen. Bijleveld benadrukt dat de Nederlandse militairen “naar Indië [zijn, red.] gestuurd in opdracht van de politiek en met gevaar voor eigen leven”. In totaal werden ruim 200.000 militairen ingezet, waaronder 120.000 dienstplichtigen en 20.000 oorlogsvrijwilligers uit Nederland en 60.000 militairen van het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger (KNIL). Tussen 1945 en 1962 sneuvelden in totaal 6.300 militairen. “Voorop staat dat de meerderheid daar zijn dienst heeft vervuld zonder gebruik te hebben gemaakt van extreem geweld” schrijft Bijleveld. Momenteel wordt naar die militairen een grote onderzoek verricht. Aanleiding voor dat onderzoek is een studie van Remy Limpach, waarin hij beweert dat Nederland “structureel extreem geweld” zou hebben toegepast. Volgens Limpach is dat geweld echter niet maatgevend voor het Nederlandse (militaire) optreden in voormalig Nederlands-Indië.

Tags: De Oost, Maluku4Maluku, Veteranen Platform.

6 thoughts on “Veteranen nemen afstand van De Oost”

  4. Je zal maar voor volk en vaderland alles hebben gegeven. Om je eigen mensen en anderen te beschermen tegen merdeka gillend tuig. En dan 75 jaar na dato worden weggezet als oorlogsmisdadiger omdat een regisseur en producent graag in het reine willen komen met hun verleden. Welk verleden weten ze zelf ook niet. Het zal maar familie van je zijn

    Beantwoorden

Laat een antwoord achter aan Michael Bos Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *